GRADSKA KUĆA

Prepoznatljivi simbol Sombora, je nastala na temeljima palate koju je kao porodični dom, podigao grof Jovan Branković, prvi kapetan vojničke varoši Sombora, 1718, što je sa istočne strane zabeleženo latiničnim brojkama. Zdanje je u značajnoj meri renovirano 1749, za smeštaj Magistrata slobodnog i kraljevskog grada Sombora, a gotovo u celosti je podignuto 1842. za narasle potrebe uprave grada, što je, sa zapadne strane, obeleženo latiničnim pismom. U njezinoj Svečanoj sali su se odigravali najznačajniji događaji iz istorije ove varoši: u noći 13/14.11,1918. je potpisana primopredaja vlasti između srpskog kraljevskog majora Nikole Ilića-Bajka, koji je komandovao četom-prethodnicom srpske vojske, i Lajoša Klajnera, gradonačelnika somborskog. Takođe, po oslobođenju grada 21.10.1944, u ovoj sali je, takođe, izvršena promena vlasti.

Arhitektura
Dvor, kao porodičnu rezidenciju podigao 1718. prvi kapetan somborske varoši, grof Jovan Branković u samom geometrijskom centru starog jezgra grada. Nekoliko godina kasnije iznad jednog dela prizemlja dozidan je i sprat. To je bila i najstarija poznata palata stambene namene u nekom vojvođanskom gradu iz vremena barokne epohe i dominantni objekat u mikro reonu glavne ulice. Sve do izgradnje franjevačkog samostana četrdesetih godina XVIII veka, Brankovićev dvorac bio je najveći i najreprezentativniji objekat u gradu. Palatu je od udovice grofa kupio Magistrat za gradsku kuću koja je ubrzo i porušena. Sadašnji jednospratni građevinski sklop objekta potiče iz 1842, sazidan prema projektu Franca Gfelera (1779-1833.), koju je završio njegov sin Karlo Gfeler u neoklaističnom stilu. Karlo Gfeler projektovao je u Somboru i crkvu Svetog Stjepana sa dva tornja. U osnovi gabarit zgrade je kvadratni sa atrijumskim dvorištem. Početkom prošlog veka, 1914. urađen je i projekat dogradnje drugog sprata u stilu secsije, ali zbog rata nije izveden. U prizemlju zgrade su prodajni prostori, lokali na sve četiri strane zgrade. Fasada prema Trgu Svetg Trojstva je najraskošenija, sa isturenim pročeljem, prizemlje na lukovima, a sprat sa trouglastim timpanonom na okruglim stubovima u bazi dorskog stila. Na frizu je ispisana godina izgradnje MDCCXLII (1842). U ovom delu je toranj sa balkonom visine 28 m koji ima kupolu i na njoj lanternu. Balkon je bio i vatrogasna osmatračnica. Toranj je preuređen 1892. prema projektu arhitekte Milana Grgurova. Fasada prema Trgu Svetog Đorđa ima u središnom delu istureno pročelje sa balkonom u celoj širini na bočnim kvadratnim i u sredini sa uparenim dorskim stubovima. Na krovnom delu posle 1945. krov je rekonstruisan, urađen je timpanon sa ispisanom godinom izgradnje prvobitnog objekta grofa Brankovića MDCCXVIII (1718). Zgrada je kroz dugu istoriju postojanja imala više prepravki i rekonstrukcija, tako su otvoreni hodnici u dvorištu delu sa arkadama zastakljeni ili zazidani. U drugoj polovini prošlog veka dvorište je popločano kamenim pločama, uređeno za ugostiteljske i kulturne sadržaje. Površina prizemlja i sprata iznosi 4.860 m2.

Tekst: Milan Vojnović i Sima Jančić
Izvor: mojsombor.org