Od polovine 18. do kraja 19. veka Sombor je bio predvodnik kulturnog, edukativnog i umetničkog razvoja Bačke, Baranje, Tolnaja i šireg područja; grad je bio vodeći u edukaciji srpskih učitelja i u njemu su se školovali poznati stvaraoci iz Vojvodine, ali i iz naših udaljenih krajeva. Nakon raspada Jugoslavije dolazi do njegove ekonomske stagnacije i brzog nazadovanja. Sve veće i manje fabrike su propale, železničke pruge nestale, a savremeni putevi neizgrađeni. Hiljade radnika je ostalo bez posla.
U Somboru postoji pedagoški fakultet koji pripada Univerzitetu u Novom Sadu. Pre dve godine Univerzitet u Segedinu otvorio je u Somboru fakultet (svoj ogranak) na mađarskom jeziku, da bi olakšao školovanje Mađara, jer ih u gradu živi oko deset odsto. Dok su brojne visokoškolske ustanove osnivane u svim krajevima bivše Jugoslavije, u nekadašnjem srpskom pijemontu izostaje progres visokog školstva koji bi doveo do preporoda grada. Univerzitet bi podstakao stvaralaštvo u raznim oblastima i omogućio dugotrajni napredak.
Zašto je Univerzitet u Novom Sadu nezainteresovan za Somborce, a Univerzitet u Pečuju vodi brigu o Mađarima u ovom kraju Srbije? Od 2006. godine, ideja o osnivanju nekoliko visokoškolskih ustanova i univerziteta u Somboru je razmatrana na lokalnom nivou (s malim učešćem rukovodstva grada) i nju su oduševljeno prihvatili Somborci; o tome su dopisi slani Univerzitetu u Novom Sadu. Nažalost, interes Novosađana je izostao.
Kada bi Sombor bio univerzitetski grad, zaustavio bi se odlazak mladih iz srpskog pijemonta, grad bi se revitalizovao, povezao s međunarodnim univerzitetima, domaćim i stranim istraživačkim centrima. U Somboru bi ostajali mnogi diplomirani stručnjaci da unapređuju razne sfere delatnosti. Na univerzitetu i povezanim ustanovama, vremenom bi se zaposlilo nekoliko hiljada Somboraca. Grad bi postao „mali Hajdelberg”, kako je pre dve godine govorila gradonačelnica, ali u tom smeru nije ni koraknula.
Rajko Igić, akademik
Sombor/Čikago
