Danas sedište uprave Grada i Zapadno-bačkog okruga, ovaj znamen Sombora je izgrađen 1808. za smeštaj administracije Bač-bodroške županije, a sadašnji izgled je dobio 1882. kada su mu dozidani bočni tornjevi i začelje. U Svečanoj sali je slika-monument Ferenca Ajzenhuta „Bitka kod Sente“, a u Sali grbova su znamenja plemićkih porodica iz okolnih mesta. Zgrada ima 200 prostorija, dok je u dvorištu, sve do nedavno, bio žbun barskog rastinja kao sećanje na močvarno ostrvo Pandur, na kome je podignuta. Nalazi se u najvećem parku grada zasnovanom s kraja 19. veka kada ovde prestaju sa održavanjem četiri godišnja somborska vašara i redovne stočne pijace – privilegije dobijene Poveljom slobodnog i kraljevskog grada Sombora 1749. godine.
Još:
Slika „Bitka kod Sente“, Ferenca Ajzenhuta (Apatin, 1857-Minhen, 1903), je naručena za 1896. čime se Sombor uključio u proslavu Milenijuma od dolaska Mađara na nizije Panona. Veličinom 7dž4 m. a sa ramom čak 40 m2, najveće je ulje na platnu, tkanom iz jednog komada, na prostoru negdanje Jugoslavije. Rađena u Minhenu, slika je na ovo mesto postavljena 20.2.1898. Njezin motiv je odredio veliki istorijski značaj istoimene Bitke kod Sente (11.9.1697) između turske i austrijske carevine u čijim redovima je bilo i 500 Somboraca, predvođenih princom Eugenom Savojskim (na belom konju) nakon koje su Osmanlije proterane sa ovih prostora.
Povelja slobodnog i kraljevskog grada Sombora, potpisana u Beču od carice Marije Terezije 17.2.1749. deputacijom je dopraćena, a od počasne straže na Dunavu dočekana i u Sombor prosleđena 27. marta, gde su je na ulicama nestrpljivo očekivali građani somborski. Povelju je na svečani način Somborcima uručio kraljevski poverenik grof Stefan Koler 24.4.1749. u prostorijama parohije franjevaca. Povelja je pisana crnim mastilom i zlatom, latinskim jezikom, na 26 strana, odnosno na 14 listova, na posebnoj hartiji u tvrdom povezu, i sadrži 19 članova. Njezin sastavni deo je i pečat-grb u crvenom vosku. Sve to se čuva u srebrnom kovčegu u Istorijskom arhivu Sombora.
Arhitektura
Reprezativna i monumentalna dvospratna palata bivše Bačko-bodroške Županije je izuzetno vredno i veliko arhitektonsko delo, nalazi se kod najvećeg gradskog parka. Na arhitektonskoj koncepciji objekta i parka oseća se daleki uticaj francuskih kraljevskih stilova i dvoraca. Kao parkovska zgrada odiše svečanim izgledom i retko sretanom eksponiranošću u gradskom centru. Početkom devetnaestog veka ovaj prostor bio je za vašare i pijace. Godine 1786, doneta je odluka o zidanju županijske zgrade. Plan zgrade izradio je županijski inženjer Jozef Bauer 1802, sazidana u vremenu od 1805-1808.godine. Prvobitna zgrada bila je sasvim jednostavna spratna građevina bez mnogo ukrasa bliska stilu bidermajera. Dogradnja drugog dela urađena je prema projektu najčuvenijeg mađarskog arhitekte Đule Partoša, rodom iz Apatina. Zidanje je započeto 20.aprila1880, zvršeno 16. septembra 1882. Partošev projekat je predvideo veliko proširenje palate i preoblikovanje stare fasade koja je potpuno izmenjena i po novom projektu dobila dekorativniju arhitekturu u stilu eklektizma. U središtu glavne fasade je tročlani ulaz sa kolskom kapijom i bočnim pešačkim ulazima sa strane. Sva tri ulaza se lučno završavaju. Arhitekta Partopš unosi velike promene u završnu krovnu kompoziciju. Prema glavnoj fasadi na prvobitnom centralnom delu krova nalazi se visoka lanterna osmougaone osnove obložena limom sa stubićima ukrašenim volutama i nadvišenom barokiziranom kapom. Sličnog je oblika kao na crkvi Santa Maria della Salute u Veneciji, razlikuje se u materijalima. Dograđeni deo znatno je širi od prvobitnog zgrade, a na spoju ova dva dela nalaze se udvojene kule različitih dimenzija i visuna, petospratna na spoljnem delu i unutrašnja četvorospratna prema atrijumu odnosno dvorištu. Krovovi kula pokriveni su dekorativnim keramičkim crepom Žolnaji iz Mađarske. Jedina je zgrada u Somboru s ovim pokrivačem. Somborski slikari Milan Konjović i Zoran Stošić Vranjski, imali su u tornju slikarski atelje. Rustika fasade naglašena je dubokim fugama koje imitiraju zidanje tesanicima. Dvorišne fasade takođe su bogato ukrašene i u njihovom stilskom ukrasu naglašena je razlika u vremenu nastanka između dva dela objekta. U velukoj sali gde se održavaju skupšinske sednice, ranije Magistrat, nalaze se skulpture Justicije, rimske boginje pravde i grčke boginje Atene, zaštitnice mudrosti i gradova. Na plafonu sale oslikano je u boji pet grbova zemalja koji su bile pod jurisdikcijom Mađarske i 1968. grb slobodnog i kraljevskog grada Sombora, delo somborskog vajaa Eugena Kočiša. Jedno od najvećih znamenja koja se nalaze u sali je velika slika „Bitka kod Sente“, Ferenc Ajzenhuta. Levo od glavnog ulaza u objekat je sala grbova plemićkih porodica Baško- bodroške Županije nacranih na plafonu sale.Zgrada danas ima 270 prostorija, korisne površine 8.750 m2, jedna je od najvećih podignuti građevina toga vremena u Vojvodini.
Tekst: Milan Vojnović i Sima Jančić
Izvor: mojsombor.org
